मराठीच्या बोलींचे सर्वेक्षण

Survey of Dialects of the Marathi Language

  English | मराठी

छप्पर १ (उतरते छप्पर)

डाउनलोड छप्पर १ (उतरते छप्पर) करा

नोंदीत दिलेल्या पर्यायी शब्दांचा क्रम हा त्यांच्या एकूण सर्वेक्षणातील वारंवारितेनुसार दिलेला आहे याची नोंद घ्यावी.

छप्पर १ (उतरते छप्पर) या संकल्पनेसाठी मराठी भाषेतील बोलींमध्ये खालीलप्रमाणे वैविध्य सापडले आहे. छप्पर, छत, चत, शत, छपर, छप्रं, छप्र्या, सप्पर, सपर, सपार, सप्पार, सप्प्रे, सप्रा, सप्री, नळ्या, ढापे, ढापं, कवलारी, पाका, पाकें, पाक्कं, दोनपाक्की, पाखा, रूपकाम, कौल, कौलं, आड, सलाप, मावटी, मावठी, छप्परूस, कवल, पलाड, नळिया, नरीये, पाखाड्या, मांडण, पडवी, हड, कौला, कुटारू, मोगे, झाकन, कवलर, माळवद, कोठा, खापरेल, कौलारू, कौलार, पाक, आडा, पाकाडी, धाबं, धाबा, मोवुळे, शत, टिबा, सज्जा, आळं, शप्पर, सायवन, सप्रे, शेड, सप्र्या, पानसर, म्हाळत, साटा, छेत्र, पाखी, मगरी, खापरेल, खापर, खापरी, सप्परी, खाप्र्या, मोरपाक, धाई, टप्रा, आरा, हाड्या, पाक्या, मोळ, घोने, छप्रा, वयनाट, खापरान, पदडी, पक्ख्या, कोयलू, उरा, पाखं, कोलारू, कयेलू, छपरी, कवेल , कौलाच घर, वरन, शटान, थथ्यार, कबेलू, धावा, शिवार, वरनी, खोपडी, बिलायत खपरेल, पाटन, टपेरा, कवेला, चप्प्रा, डोल, कवलाई, शावनी, सायवर, सत, छावनी, तस्मा, मथान, सानी, इत्यादी.

सदर संकल्पनेकरता वापरण्यात येणार्‍या शब्दांमध्ये ते छप्पर बनविण्याकरता वापरण्यात येणारी साधने, त्याचे कार्य यानुसार शब्दांची योजना केलेली दिसते. खापर्‍या, कौलं, नळ्या ही साधने वापरून ज्या भौगोलिक प्रदेशांत उतरते छप्पर तयार केले जाते, त्या ठिकाणी सदर संकल्पनेकरता छप्पर आणि छत या शब्दांबरोबरच कौलं आणि त्याचे ध्वन्यात्मक भेद असणारे शब्द, नळ्या आणि त्याचे ध्वन्यात्मक भेद असणारे शब्द तसेच खापर्‍या आणि त्याचे ध्वन्यात्मक भेद असणारे शब्द दिसून येतात. कौलारू हा शब्द महाराष्ट्रात बहुतांश ठिकाणी आढळला असून आडा हा शब्द पुणे जिल्ह्यात अधिक प्रमाणात आढळला आहे. त्यामध्ये आड, अडं हे ध्वनी वैविध्य आढळते. मड्यार हा शब्द गोवा राज्यास लागून असलेल्या सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील सावंतवाडी तालुक्यात दिसून येतो. नळ्या हा शब्द आणि त्याचे ध्वन्यात्मक वैविध्य सिंधुदुर्ग आणि रत्नागिरी जिल्ह्यात आढळून येते. खापरेल हा शब्द आणि त्याचे ध्वन्यात्मक वैविध्य असणारे शब्द मराठवाडा आणि विदर्भात मुबलक प्रमाणात मिळाले आहेत. भंडारा आणि चंद्रपूर मध्ये वरन आणि त्याचे ध्वनी वैविध्य आढळून येते. औरंगाबाद, नाशिक या जिल्ह्यांमध्ये जर गवताचा वापर केला असेल तर त्याला छप्पर असा शब्द मिळाला आहे तर कौलारु असेल तर त्याला कौलारु किंवा छत हा शब्द मिळाला आहे. हारा, नळे, नले हे शब्द रत्नागिरी आणि रायगड जिल्ह्यातील मराठीभाषिक मुस्लिम समाजात तुरळक प्रमाणात आढळून आले आहेत. याव्यतिरिक्त बेन्ग्रोल, मोरपाक, कबेलू, धोपाटगे हे शब्द अनुक्रमे मरार, मातंग, कुणबी आणि गोंड आदिवासींमध्ये मिळाला आहे. टीन हा शब्द मराठवाडा आणि विदर्भात त्याच्या ध्वनी वैविध्यानुसार आढळून येतो.